Nekropolie w Trzebnicy. Zobaczcie, gdzie chowano zmarłych zanim powstały współczesne cmentarze. Zobaczcie zdjęcia i ryciny

Zbliża się listopad, który w Polsce jest w sposób szczególny związany z pamięcią o naszych zmarłych. Jest to czas, gdy udajemy się na cmentarze, by zadbać również o miejsca spoczynku naszych bliskich, którzy odeszli. Na terenie Trzebnicy funkcjonują obecnie dwa cmentarze, które są dostępne dla mieszkańców. Jeden to cmentarz parafialny przy ul. prusickiej, a drugi to cmentarz komunalny przy ul. Spokojnej (Obornickiej).

Jednak warto pamiętać, że obie współczesne trzebnickie nekropolie powstały stosunkowo późno, boi w XX wieku. Gdzie zatem byli grzebani zmarli trzebniczanie przed XX wiekiem?

- Miejsca regularnych pochówków w obrębie miasta nie wynikały z przypadkowości. Były to obszary wybrane celowo z różnych względów, często obwarowane przepisami oraz posiadające przede wszystkim przestrzeń na przyjęcia określonej liczby zmarłych. Regułą wczesnego i późnego średniowiecza, w obrębie miasta, było chowanie zmarłych w kościele, przy kościele i na pobliskich cmentarzach przykościelnych – czytamy w publikacji autorstwa archeologa Witolda Wańka pt „Badania archeologiczne na terenie Trzebnicy w latach 2009 – 2016” zamieszczonej trzebnickim roczniku Brzask.

Jak się dowiadujemy z publikacji, dopiero od końca XVIII wieku nakazy prawne zmuszały do wytyczania cmentarzy poza obrębem miasta, głównie ze względów higienicznych.
Początkowo mieszkańcy byli chowani najprawdopodobniej na terenie przykościelnego cmentarza przy ówczesnym kościele parafialnym św. Piotra (dzisiejszy kościół pw. św. Piotra i Pawła). Również przy Kościółku Leśnym pw. Czternastu Świętych Wspomożycieli, znajdował się niewielki cmentarzyk.

Początkowo mieszkańcy byli chowani najprawdopodobniej na terenie przykościelnego cmentarza przy ówczesnym kościele parafialnym św. Piotra (dzisiejszy kościół pw. św. Piotra i Pawła). Przyrost ludności, a więc także przyrost liczby zgonów- spowodował konieczność utworzenia nowej nekropolii, która powstała w sąsiedztwie kościoła parafialnego.

Mowa tutaj o cmentarzu wraz z kaplicą św. Małgorzaty, który powstał przy obecnej ul. Żołnierzy Września, w miejscu, gdzie teraz znajduje się parking przy markecie Intermarche. Po reformacji chowani byli na nim zarówno katolicy, jak i protestanci. Po założeniu kolejnego miejskiego cmentarza na początku XIX wieku grzebani byli na nim już tylko biedniejsi przedstawiciele miejscowej gminy ewangelickiej.
Podczas prac archeologicznych prowadzonych w tym miejscu znaleziono szczątki ponad 1000 osób, które były pochowane w tym miejscu.

Terenem kolejnego dawnego cmentarza w centrum obecnej Trzebnicy jest park przy Sądzie Rejonowym (otoczony ulicami Obrońców Pokoju, Parkowa i Bochenka).

Ufundował go w 1818 roku trzebnicki aptekarz Johann Hielschler, który zakupił z własnych środków niezbędną parcel ziemi i podarował ją miastu z przeznaczeniem na cmentarz miejski, wspólny dla katolików i protestantów.
Główne wejście do cmentarza znajdowało się od strony obecnej ul. Kolejowej i prowadziło przez piękną kłutą bramę. Od bramy głównej do kaplicy ulokowanej w centralnej części cmentarza (w miejscu dzisiejszego kamienia pamiątkowego) prowadziła aleja honorowa, na której pochowani byli szczególnie zasłużeni dla miasta obywatele. Niestety po II wojnie światowej cmentarz ten został sprofanowany, groby zostały otwarte i okradzione a elementy nagrobków wykorzystane wtórnie jako materiał budowlany.

Kolejny trzebnicki cmentarz również powstał dzięki gestowi charytatywnemu jednego z mieszkańców. Mianowicie w 1827 roku żydowski kupiec Mojżesz Bandmann przekazał trzebnickiej gminie żydowskiej grunt na cmentarz żydowski, który wcześniej nabył od wspólnoty ewangelickiej. Cmentarz znajdował się przy drodze do Obornik Śląskich (w pobliżu obecnego zjazdu do Trzebnicy z drogi S5), został otoczony ceglanym murem i wyposażony w budynek pogrzebowy. Również ten cmentarz został sprofanowany, tym razem przez nazistów najprawdopodobniej podczas „nocy kryształowej” w 1938 roku.

Na początku XX wieku okazało się, że trzebnicki cmentarz miejski (obecny park przy ul. Obrońców Pokoju) jest za mały na potrzeby rozwijającej się Trzebnicy. Dlatego przy dzisiejszej ul. Obornickiej powstał kolejny cmentarz miejski, wspólny dla katolików i protestantów. Wyposażony był on również w kaplicę, która jednak nie dotrwała do naszych czasów.

Jako ostatni w 1914 roku powstał cmentarz katolicki przy dzisiejszej ul. Prusickiej. Powstał on w miejscu, w którym w 1914 roku (27.06-02.07.1914) zorganizowana była regionalna wystawa rolnicza i zwierząt gospodarczych. W 1931 roku na cmentarzu tym wybudowano kaplicę św. Józefa, która służy do dzisiaj.

Niewielki cmentarzyk znajdował się również przy Kościółku Leśnym i Pustelni w trzebnickim Lesie Bukowym. Cmentarzyk przetrwał do lat 70-tych XX wieku, kiedy to został rozebrany. Pozostało tylko kilka pojedynczych grobów.

W Bazylice spoczywają oczywiście relikwie św. Jadwigi Śląskiej, ale przecież nie tylko. Ze znaczniejszych osób, w ołtarzu głównym spoczęli Henryk Brodaty oraz mistrz krzyżacki Konrad von Feuchtwangen. Bazylika jest przede wszystkim miejscem spoczynku zmarłych z rodu Piastów Śląskich. Szacuje się, że 22 osoby z rodu Piastów jest pochowanych w Bazylice, ale niewykluczone, że jest ich więcej.

Na terenie trzebnickiego sanktuarium mieszczą się również groby opatek trzebnickiego klasztoru, ale także sióstr zakonnych i innych osób duchownych oraz świeckich.
W podziemiach trzebnickiej bazyliki znajduje się znacznie więcej pochowanych zmarłych, a ich dokładna liczba tak naprawdę nie jest znana.

Zobaczcie galerię zdjęć trzebnickich nekropolii:

Polecane artykuły: